Абай (Ибраһим) Құнанбайұлы (1845-1904) —
ақын, жазушы, қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы,
либералды білімді исламға таяна отырып, орыс және еуропа мәдениетімен жақындасу
арқылы қазақ мәдениетін жаңартуды көздеген реформатор.

Абай 10 тамыз 1845 ж. қазіргі Семей
облысының Шыңғыс тауларында Қарқаралының аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің
бірінен туған. Орта жүздің Арғын тайпасының Тобықты руынан шыққан билер
әулетінен. Әкесі Өскенбайұлы Құнанбай өз заманындағы атақ даңқы алысқа кеткен
адамдардың бірі болған. Патша өкіметі XIX ғасырдың ортасындағы бір сайлауда оны
Қарқаралы ауданының аға сұлтандығына бекіткен. Шешесі ұлжан орта жүздің Арғын
тайпасынан Қаракесек руының шешендікпен, тапқырлық, әзіл әжуамен аты шыққан
шаншарлардың қызы «Абай» деп жас Ибраһимді анасы Ұлжан еркелетіп атаған. Содан
бері бұл есіммен Абай тарихқа енді.

Осындай текті ортадан шыққан Құнанбай
мен Ұлжаннан туған төрт ұлдың бірі Абай жастайынан ақ ерекше қабілетімен,
ақылдылығымен көзге түседі. Балаға сыншы әкесі осы баласынан қатты үіт етеді.
Сондықтан да ол абайды медреседе төрт жыл оқығаннан кейін, оқудан шығарып алып,
қасында ұстап, ел басқару ісіне баули бастайды. Әкесінің төңірегінде ел
жақсыларымен араласып, өз халқының рухани мәдениет жүйелерімен жете танысады.
Өзі билер үлгісінде шешен сөйлеуге төселеді. Ұтымды сөзімен, әділ билігімен
елге танылып, аты шығады. Көп ұзамай, жетпісінші жылдардың бас кезінде Қоңыр
Көкше дейтін елге болыс болады. Билікке араласып, біраз тәжірибе жинақтағаннан
кейін ол халық тұрмысындағы көлеңкелі жақтарға сәуле түсіруге күш салып бағады.
Бірақ онысынан пәлендей көңіл тоятындай нәтиже шығара алмайды. Сондықтан
халқына пайдалы деп тапқан істерін көркем сөзбен, әсіресе, өлеңмен насихаттамақ
болады. Орыс әдебиетімен танысуы көп ықпал етеді.